Εικόνες διαφθοράς

Ενδημικό χαρακτήρα έχει πάρει η διαφθορά στην ελληνική δημόσια διοίκηση, σύμφωνα με όσα προκύπτουν από έκθεση που συνέταξε το υπουργείο Εσωτερικών και υπέβαλε στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ειδικότερα, σύμφωνα με σχετικό δημοσίευμα στο «Βήμα», η έκθεση η οποία υποβλήθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή από κοινού με το επιχειρησιακό πρόγραμμα για τη Δημόσια Διοίκηση και συντάχθηκε με βάση κανόνες που έχει θεσπίσει η ίδια η ΕΕ, εκτιμά ότι το ανθρώπινο δυναμικό του δημόσιου τομέα -παρά τα επί μέρους μέτρα που ελήφθησαν, όπως επισημαίνεται χαρακτηριστικά- χαρακτηρίζεται από εγγενείς, παραδοσιακά διαμορφωμένες δυσλειτουργίες που επηρεάζουν τη λειτουργία των υπηρεσιών. Ακόμη στην έκθεση γίνεται λόγος για δυσκαμψία του δημόσιου τομέα που πηγάζει από το γραφειοκρατικό, συχνά περίπλοκο και αναποτελεσματικό, θεσμικό πλαίσιο που ρυθμίζει συνολικά τη λειτουργία του. Το νέο σύστημα προαγωγών στο Δημόσιο, που καθιέρωσε η κυβέρνηση με τον νέο Κώδικα, εκτιμάται ότι δεν επαρκεί ώστε να ανατραπούν οι εγγενείς παγιωμένες δυσλειτουργίες. Ιστορικά, αναφέρεται στην έκθεση, η διόγκωση του αριθμού του προσωπικού που απασχολείται στις υπηρεσίες της Δημόσιας Διοίκησης αφορά σε δύο κατηγορίες: πρώτον, το τακτικό προσωπικό της Δημόσιας Διοίκησης και το προσωπικό που απασχολείται με σχέση αορίστου χρόνου, όπου καταγράφεται αύξηση περίπου 5%· δεύτερον, το προσωπικό το οποίο απασχολούνταν με συμβάσεις ορισμένου χρόνου ή έργου, «οι οποίες όμως συχνά ανανεώνονταν και συχνά κατέληγαν στην ένταξη του προσωπικού αυτού στο τακτικό προσωπικό». Η κατάσταση αυτή, όπως εκτιμούν οι συντάκτες της έκθεσης, έχει δύο σοβαρές συνέπειες: Πρώτον, επιβαρύνει τον προϋπολογισμό με υψηλές και αυξανόμενες, ως ποσοστό του προϋπολογισμού, δαπάνες μισθοδοσίας από 22,1% το 1995 σε 24,1% το 2003 έναντι 21,8% της ΕΕ των «12» και 22,9% της ΕΕ των «24» το 2003 (Eurostat, Δεκέμβριος 2005). Δεύτερον, έχει οδηγήσει συχνά σε πρακτικές παράκαμψης των αξιοκρατικών διαδικασιών πρόσληψης, με αποτέλεσμα την ανατροπή της ισότιμης μεταχείρισης των ενδιαφερομένων για πρόσληψη στο Δημόσιο, την υποβάθμιση των προσόντων λόγω απουσίας ανταγωνισμού και συχνά την πρόσληψη μη απαραίτητου προσωπικού. Σοβαρές δυσλειτουργίες καταγράφει η έκθεση και στον τομέα του κανονιστικού πλαισίου, παρά τις προσπάθειες που έχουν καταβληθεί και καταβάλλονται με μέτρα απλούστευσης των διαδικασιών, κυρίως σε ό,τι αφορά τις συναλλαγές των δημοσίων υπηρεσιών με τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Η κατάσταση αυτή, επισημαίνεται στην έκθεση, δημιουργεί πρόσφορο έδαφος που καθιστά δύσκολη τη διασφάλιση της διαφάνειας στις πράξεις της Δημόσιας Διοίκησης και στην αντιμετώπιση της διαφθοράς. Συμβάλλει, με άλλα λόγια, στην «εκτεταμένη παρουσία φαινομένων διαφθοράς, τα οποία, παρά τα θεσμικά μέτρα που καταβάλλονται, έχουν αποκτήσει ενδημικό χαρακτήρα». Η χαμηλή θέση της χώρας σε ό,τι αφορά τη διαφθορά επιβεβαιώνεται και από τα συγκριτικά στοιχεία της Διεθνούς Διαφάνειας, που κατατάσσουν για το 2005 την Ελλάδα διεθνώς στην 47η θέση, ενώ μεταξύ των 28 χωρών (μελών και υποψηφίων μελών της ΕΕ) την κατατάσσουν στην 22η θέση. Η θέση αυτή της χώρας επιβεβαιώνεται ακόμη και από τα στοιχεία αδημοσίευτης έρευνας του ελληνικού Γραφείου της Διεθνούς Διαφάνειας στην Ελλάδα.