Κρίση των θεσμών του κράτους

Ηχηρότατο σήμα κινδύνου για τον τρόπο λειτουργίας του κράτους και της διακυβέρνησης συνιστά ο Ελληνικός Δείκτης Εμπιστοσύνης στους Θεσμούς όπως διαμορφώνεται με βάση την ετήσια έρευνα της Public Issue για λογαριασμό της «Καθημερινής», η οποία καθιερώθηκε πέρυσι.

Από τη φετινή μέτρηση προκύπτει ότι η απαξίωση των πολιτικών κομμάτων, των κυβερνήσεων και της κρατικής διοικητικής μηχανής παραμένει ολοκληρωτική. Ειδικότερα, από τους σαράντα οκτώ θεσμούς απ' όλες τις περιοχές της κοινωνικής ζωής που συνολικά μετρούνται στην έρευνα, τα πολιτικά κόμματα κατατάσσονται και πάλι στην τελευταία (48η) θέση. Οι κυβερνήσεις καταλαμβάνουν την προτελευταία (47η) θέση -έναντι της 42ης το 2007- και τα υπουργεία την 44η. Επίσης, η τηλεόραση δείχνει να αποδοκιμάζεται και φέτος κοινωνικά, αφού καταλαμβάνει μόλις την 42η θέση. Αντιθέτως, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι ο μόνος πολιτικός θεσμός που εξακολουθούν να εμπιστεύονται οι πολίτες, τοποθετώντας τον στην 3η θέση. Τις πρώτες θέσεις του δείκτη καταλαμβάνουν και φέτος η Πυροσβεστική και η Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία.

Βαλίτσες για Αθήνα!

<

Του Burak Bekdil

«Πας στην Αθήνα; Μήπως σου ’στριψε;», με ρώτησε φίλος μου. Ευτυχώς, δεν είχα ως αποστολή μου την κάλυψη των ταραχών, ενώ το συνέδριο στο οποίο είχα προσκληθεί, διεξαγόταν σε απομονωμένο σημείο. Ο φίλος μου, όμως, με συμβούλευσε να συμπεριλάβω αντιασφυξιογόνο μάσκα και κράνος στα πράγματά μου. Αλλος μού συνέστησε να ντύνομαι «σαν αναρχικός».

Δεν έκανα τίποτα από όλα αυτά και βασίστηκα στη γνώση μου της ελληνικής γλώσσας και στην ικανότητά μου να αναπαράγω το αντιαμερικανικό σύνθημα που άκουσα πριν από 35 χρόνια στην Ελλάδα: «Ανάθεμα την περιέργειά σου, Κολόμβε».

Αφού έδωσα εντολή στον χρηματιστή μου να επενδύσει όσο περισσότερα από τα κεφάλαιά μου μπορεί σε ελληνικές βιομηχανίες υαλοπινάκων, σκέφτηκα πόσο τυχεροί είναι οι Τούρκοι και οι Ελληνες. Οι ταραξίες στην Ελλάδα θα έπρεπε να αντιμετωπίσουν την τουρκική αστυνομία, εάν ζούσαν από αυτή την πλευρά του Αιγαίου, ενώ οι Τούρκοι αστυνομικοί θα έπρεπε να συγκρουστούν με Ελληνες διαδηλωτές, αν ζούσαν εκεί, ακολουθώντας πολιτικές διαταγές που απαγορεύουν τη χρήση βίας.

Οι επικρίσεις που αντιμετωπίζει ο Ελληνας πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής για κακοδιαχείριση της κρίσης είναι εύστοχες. Αντί να στραφεί σε Γερμανία ή Ισραήλ για να αναπληρώσει τα αποθέματα δακρυγόνων της, η Ελλάδα θα μπορούσε να καλέσει σε ενίσχυση διμοιρίες των τουρκικών ΜΑΤ. Είμαι βέβαιος ότι ο Τούρκος πρωθυπουργός Ερντογάν θα προσέφερε χείρα βοηθείας στον «καλό του φίλο Κώστα». Με την τουρκική αστυνομία στον δρόμο, οι Ελληνες διαδηλωτές θα «μετανοούσαν» ταχύτατα και θα εγκατέλειπαν τις ταραχές για τουλάχιστον μισόν αιώνα. Εναλλακτικά, ο κ. Καραμανλής, αντλώντας από τη ρητορική του Τούρκου ομολόγου του, θα μπορούσε να συστήσει στους Αθηναίους μαγαζάτορες να αμυνθούν, πυροβολώντας τους ταραξίες.

Ουδείς εξεπλάγη από τα στοιχεία δημοσκόπησης στην «Κ», που έδειχνε ότι 60% των Ελλήνων θεωρούν τις ταραχές κοινωνική εξέγερση. Γιατί, όμως; Φίλος, που μένει στην άλλη ακτή του Ατλαντικού, με ρώτησε: «Γιατί δεν κάθονται να πιουν το ούζο τους, απολαμβάνοντας τις ομορφιές της ζωής;» Η απλή απάντηση –σε περίπτωση που ο Καραμανλής διακρινόταν από αντιαμερικανισμό– θα μπορούσε να είναι: «Μα πρόκειται για επανάσταση του ούζου, για περισσότερη δημοκρατία».

Μήπως κίνητρο των ταραχών είναι η απελπισία, όπως υποστηρίζουν άλλοι αναλυτές; Τα εμπειρικά στοιχεία δείχνουν, όμως, ότι οι Ελληνες είναι ένας από τους πιο ευτυχισμένους λαούς του κόσμου, ενώ το ποσοστό ανεργίας του 7,4% δεν δικαιολογεί κοινωνική έκρηξη. Γιατί δεν εξεγείρονται οι Τούρκοι νέοι, με ποσοστά ανεργίας της τάξης του 10%;

Πώς μπορεί να ερμηνευθεί μία εξέγερση σε μια χώρα με κατά κεφαλήν εισόδημα τρεις φορές εκείνου της Τουρκίας και με διπλάσιο βασικό μισθό; Πώς δεν εξεγείρονται οι νέοι στην Τουρκία, όταν ουδείς αξιωματούχος παραιτείται για τον θάνατο του Εντζίν Τσεμπέρ, που βασανίστηκε μέχρι θανάτου σε αστυνομικό τμήμα; Τι θα έκαναν οι Ελληνες ταραξίες, αν μάθαιναν ότι το εκλογικό σώμα αυξήθηκε κατά 15% μέσα σε ένα χρόνο, λίγο πριν από τις εκλογές, όπως έγινε στην Τουρκία;

Διαφθορά και νεποτισμός; Η Ελλάδα παίζει στη δεύτερη κατηγορία στους τομείς αυτούς, ιδίως αν συγκριθεί με τη μόνιμη πρωταθλήτρια, Τουρκία. Τι θα έκαναν οι διαδηλωτές, αν εταιρεία ιδιοκτησίας του γαμπρού του κ. Καραμανλή εμφανιζόταν ως ο μοναδικός πλειοδότης κρατικού διαγωνισμού και αγόραζε τη δεύτερη μεγαλύτερη εταιρεία ΜΜΕ της χώρας, την αγορά της οποίας θα χρηματοδοτούσε με δύο κρατικά δάνεια;

Ολα αυτά μου έφεραν στον νου σφυγμομέτρηση του Σεπτεμβρίου, που έδειξε ότι 80% των Τούρκων δεν κρίνουν σημαντικό το θέμα της διαφθοράς, όταν προσέρχονται στην κάλπη. Στη δική μας πλευρά του Αιγαίου, ο κ. Βουλγαράκης δεν θα υποχρεούνταν σε παραίτηση για ζήτημα ηθικής –και όχι νομικής– τάξης.

Γιατί, όμως, υπάρχουν τόσο σημαντικές διαφορές μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων σε ό,τι αφορά την κρατική εξουσία;

Η απάντηση βρίσκεται ίσως στην προσωπικότητα ενός ανθρώπου, του Ελληνα βουλευτή, ποιητή και αντιστασιακού Αλέκου Παναγούλη, ο οποίος έγραφε τα ποιήματά του στους τοίχους του κελιού του με το αίμα του. Οταν ο Παναγούλης σκοτώθηκε σε ύποπτο αυτοκινητικό δυστύχημα, σχεδόν 2 εκατομμύρια Ελληνες προσήλθαν στην κηδεία του, φωνάζοντας «Ζει!». Το έτος ήταν 1976 και ο πληθυσμός της χώρας δεν είχε φθάσει τα 10 εκατομμύρια.

* Ο κ. Burak Bekdil είναι αρθρογράφος της εφημερίδας «Hurriyet».

Καταργήστε το «άσυλο»

Καθημερινή

Tου Aντωνη Kαρκαγιαννη

Την περασμένη Παρασκευή ο συνάδελφος και πρώην πρόεδρος της ΕΡΤ, ο Αγγελος Στάγκος, έγραφε ορθά κοφτά στην «Καθημερινή»: «Καταργήστε το πανεπιστημιακό άσυλο». Θέλω να επαναλάβω την κατηγορηματική αυτή προτροπή: Καταργήστε το άσυλο. Και αν δεν μπορείτε λόγω συνταγματικού κωλύματος, εφαρμόστε τους νόμους για το άσυλο. Οχι μόνο για τους πολύ σοβαρούς λόγους που απαριθμεί ο Αγγελος Στάγκος (ότι είναι η κεντρική εστία εκτροπής της λαϊκής δυσαρέσκειας), αλλά και για μερικούς πρόσθετους:

Το «πανεπιστημιακό άσυλο» είναι πλέον ένα πελώριο ψέμα, που μια μικρή μειοψηφία μάς υποχρεώνει διά της βίας να το ανεχόμαστε και να το... σεβόμαστε. Είναι ψέμα ότι εγγυάται την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών. Αντιθέτως, υπάρχει για να καταργεί τη διαφορά των ιδεών, άρα οποιαδήποτε διακίνηση και να επιβάλλει τον τραμπουκισμό. Αυτή τη μορφή «ασύλου» βιώνουν τα πανεπιστήμια και οι ανώτατες σχολές. Και βιώνουμε όλοι και μια άλλη, τη χειρότερη μορφή «ασύλου». Ο χώρος του «ασύλου» είναι χώρος ποικίλης παρανομίας και προπαρασκευής της τυφλής βίας.

Μετά το 1974 πολιτικές δυνάμεις με ευρύτατη λαϊκή στήριξη διαμόρφωσαν ένα πολίτευμα και ένα σύστημα νομιμότητας, που ουσιαστικά αυτό είναι που νομιμοποιεί τη δημοκρατική εξουσία. Η έμπρακτη εφαρμογή του πολιτεύματος και των νόμων από το 1974 και μετά παρουσιάζει κενά και ουσιαστικές παρεκκλίσεις. Δεν μπορούμε όμως να ισχυριστούμε ότι έχουμε περιπτώσεις περιορισμού των ιδεών και της ελεύθερης διακίνησης. Οσοι το νομίζουν οφείλουν να καταγράψουν τα πραγματικά περιστατικά και να τα καταγγείλουν. Από ιδέες πραγματικά πάσχουμε και προπαντός τα πανεπιστήμιά μας. Από ελεύθερη διακίνηση των ιδεών δεν πάσχουμε. Είναι βαθύτατα αντιδημοκρατικό να ανεχόμαστε μέσα στη Δημοκρατία ένα στεγανό δήθεν περισσότερης δημοκρατίας και περισσότερης ελευθερίας. Στην πράξη τα στεγανά αυτά καταλήγουν στην κατάργηση της δημοκρατίας και στην κατάλυση της ελευθερίας. Αυτό ακριβώς είναι το «πανεπιστημιακό άσυλο».

Ενας άλλος σημαντικός λόγος για την κατάργησή του είναι ότι διαταράσσει, συχνά ανατρέπει την ακαδημαϊκή διαδικασία, που είναι αποκλειστικά διαδικασία γνώσης και έρευνας. Γύρω από αυτόν τον άξονα διαμορφώνεται η πανεπιστημιακή κοινότητα από δασκάλους και από σπουδαστές. Δεν είναι ένα άθροισμα προσώπων, αλλά πραγματική κοινότητα με το κοινό φρόνημα, τη γνώση και την έρευνα. Οι τραμπούκοι του «ασύλου» αυτήν ακριβώς την κοινότητα διαταράσσουν, πλήττουν και καταλύουν το φρονημά της και ουσιαστικά αδρανοποιούν την ακαδημαϊκή διαδικασία, τον λόγο ύπαρξης των πανεπιστημίων.

Θα μιλήσω προσωπικά, αλλά πιστεύω ότι πολλοί θα συμφωνήσουν. Πολλές φορές είναι εξοργιστική η απάθεια και η υποκρισία των πανεπιστημιακών αρχών και πανεπιστημιακών δασκάλων απέναντι σε φαινόμενα τραμπουκισμού και βανδαλισμού που καλύπτονται από το άσυλο. Πολύ περισσότερο πανεπιστημιακών «συνδικαλιστών», που όχι μόνο τα ανέχονται αλλά και τα καλλιεργούν ή τα επικαλούνται. Πέθανε, προχθές, ο καθηγητής του Πολυτεχνείου, ο Λευτέρης Παπαγιαννάκης, άνθρωπος με μακρά θητεία στην Αριστερά. Για να τον τιμήσουμε αξίζει να αναφέρουμε ότι πριν από χρόνια, ήταν από τους λίγους καθηγητές που αντιτάχθηκαν στους τραμπούκους του ασύλου όταν του ζήτησαν να εγκαταλείψει το γραφείο του και να φύγει από το κτίριο του Πολυτεχνείου. Αντιτάχθηκε με πείσμα και γενναιότητα, χωρίς ενδοιασμούς και ιδεολογικά προσχήματα. Πραγματικός δάσκαλος και αγωνιστής.

Μερικοί θεωρούν το «άσυλο», τις παρανομίες και τους τραμπουκισμούς σαν πιστοποιητικό «αριστεροσύνης» και επαναστατικότητας. Είναι κατάντημα και για την Αριστερά και για την επανάστασή της.